GR:
Φεντερίκο Φελίνι. Η Ταινιοθήκη της Ελλάδος, η Πρεσβεία της Ιταλίας στην Ελλάδα και το Ιταλικό Μορφωτικό Ινστιτούτο Αθηνών, στο πλαίσιο της πολιτιστικής πρωτοβουλίας Tempo Forte και σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Λούτσε Τσινετσιτά, παρουσιάζουν ένα μεγάλο αφιέρωμα στον σπουδαίο ιταλό δημιουργό με αφορμή τα 100 χρόνια από τη γέννηση του.
To αφιέρωμα πραγματοποιείται με την υποστήριξη του ραδιοφωνικού σταθμού KOSMOS 93.6 και 107.0, που γιορτάζει τα 20 χρόνια λειτουργίας του.
Θα προβληθούν 17 εμβληματικές ταινίες του Φελίνι –ανάμεσά τους τα φιλμ: 8 1⁄2, Γλυκιά Ζωή, La Strada, Νύχτες της Καμπίρια, Roma, Σατυρικόν, Amarcord, Πρόβα Ορχήστρας, Ο Λευκός Σεϊχης και I Vitelloni. Πρωταγωνιστούν μερικές από τις μεγαλύτερες ιταλίδες σταρ: Κλαουντια Καρντινάλε, Αννα Μανιάνι, Τζουλιέτα Μασίνα -και βέβαια η αξέχαστη Ανίτα Έκμπεργκ με τον Μαρτσέλο Μαστρογιάνι στην διάσημη σκηνή της Φοντάνα ντι Τρεβι από το Ντόλτσε Βίτα -την θρυλική ταινία του μαέστρο, από την οποία προέκυψε ο όρος «παπαράτσι» χάρη στο παρατσούκλι ενός σκανδαλοθήρα φωτογράφου που ακολουθεί τον πρωταγωνιστή.
Το πρόγραμμα συμπληρώνουν τα ντοκιμαντέρ Fellinopolis και Υπέροχος κύριος Φελίνι - Συνέντευξη με τον Γουές Άντερσον που θα προβληθούν για πρώτη φορά στην Ελλάδα στην πλατφόρμα της Ταινιοθήκης online.tainiothiki.gr. Ο Υπέροχος κύριος Φελίνι θα παιχτεί και στην αίθουσα της Ταινιοθήκης.
Οι ταινίες προβάλλονται ψηφιακά αποκατεστημένες σε 2Κ και 4Κ με Ελληνικούς και Αγγλικούς υπότιτλους.
Το αφιέρωμα θα πραγματοποιηθεί στις 11 με 19 Οκτωβρίου, στην μεγάλη αίθουσα της Ταινιοθήκης της Ελλάδος σύμφωνα με το ισχύον υγειονομικό πρωτόκολλο. Τις ταινίες προλογίζουν εκλεκτοί προσκεκλημένοι.
H έναρξη του αφιερώματος θα πραγματοποιηθεί τη Δευτέρα 11 Οκτωβρίου, στην Ταινιοθήκη της Ελλάδος, με το 8 ½ (1963), το μνημειώδες, αυτοαναφορικό αριστούργημα του Φελίνι με την εκπληκτική μουσική του Νίνο Ρότα και τον Μαρτσέλο Μαστρογιάνι να ενσαρκώνει το άλτερ έγκο του σκηνοθέτη εκφράζοντας την βαθιά αγωνία του καλλιτέχνη.
Προλογίζει η πρόεδρος της Ταινιοθήκης Μαρία Κομνηνού και η Αναπληρώτρια Επικεφαλής, Σύμβουλος της Πρεσβείας της Ιταλίας στην Αθήνα Susanna Schlein. Μουσική εισαγωγή στο πιάνο από τον μαέστρο Μίλτο Λογιάδη. Θα διατεθεί περιορισμένος αριθμός εισιτηρίων.
Όπως σημειώνει η Μαρία Κομνηνού, πρόεδρος της Ταινιοθήκης της Ελλάδος, «με την επιλογή 17 ταινιών, από την πρώτη του,Φώτα του βαριετέ (1950) μέχρι την τελευταία του, Η φωνή του φεγγαριού, όσες και όσοι αγαπάμε το σινεμά θα έχουμε την ευκαιρία να απολαύσουμε τον ονειρικό και μοναδικό κόσμο του Φελίνι. Στη Ρόμα (1972), αυτή την απόλυτη ενορχήστρωση των διαδοχικών εισόδων τόσο σε πραγματικές όσο και ονειρικές τοποθεσίες, σκηνοθετεί μια συνάντηση με την Άννα Μανιάνι, που χωρίς να σταθεί να του μιλήσει, μπαίνει βιαστικά στο σπίτι και του φωνάζει «Φεντερίκο ψεύτη». Αυτή η ειρωνική ατάκα- από την γυναίκα σύμβολο του νεορεαλισμού -σημαδεύει την αυτοειρωνία με την οποία αντιμετώπιζε τον εαυτό του. Παιγνιώδης, στοχαστικός και εκρηκτικά δημιουργικός, μας οδήγησε από την καταγραφή μιας φτωχικής Ιταλίας που μόλις έκλεινε τις πληγές της, στην εκρηκτική ανάπτυξη της δεκαετίας του ‘60, μιας ανάπτυξης που μέσα από το πικρό βλέμμα του Μαρτσέλο Μαστρογιάνι σηματοδοτούσε απανωτά αδιέξοδα. Ο Φελίνι όμως δεν έκανε κοινωνικό ρεαλισμό, και ας είχε πάντα την αίσθηση του περίγυρου, αλλά με μια λοξή ματιά μας οδηγούσε σε ονειρικούς κόσμους και μας έκανε να στοχαστούμε πάνω την ανθρώπινη μοίρα».
Ο Φεντερίκο Φελίνι, από τους μεγαλύτερους σκηνοθέτες όλων των εποχών, γεννήθηκε στο Ρίμινι στις 20 Ιανουαρίου του 1920. Βαθιά επιδραστικός για τους μεταγενέστερους (επηρέασε μέχρι και τον Σκορσέζε) υπήρξε περισσότερο ένας λαϊκός σκηνοθέτης και λιγότερο ένας auteur με την έννοια των εξεζητημένων δημιουργών του κινηματογράφου. Οι ταινίες του αποτελούν σημείο αναφοράς μέχρι σήμερα. Στην ζηλευτή καριέρα του συνεργάστηκε, μεταξύ άλλων με τον συνθέτη Νίνο Ρότα, τον Πιερ Πάολο Παζολίνι, τον Μικελάντζελο Αντονιόνι, τον Ρομπέρτο Ροσελίνι, αλλά και τους παραγωγούς της Τσινετσιτά, Κάρλο Πόντι και Ντίνο ντε Λαουρέντις.
Τιμήθηκε τέσσερις φορές με Όσκαρ Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας: το 1956 για το La Strada, το 1957 για τις Νύχτες της Καμπίρια, το 1963 για το 8 ½ και το 1974 για το Amarcord, ενώ προτάθηκε τέσσερις φορές για Όσκαρ Σκηνοθεσίας.Το 1960 κέρδισε τον Χρυσό Φοίνικα στις Κάννες για τη Γλυκιά Ζωή. Το 1993 η Αμερικανική Ακαδημία Κινηματογράφου του απένειμε Τιμητικό Όσκαρ για το σύνολο του έργου του. Πέθανε στη Ρώμη στις 31 Οκτωβρίου της ίδιας χρονιάς.
Στις 30 Οκτωβρίου του 1943 παντρεύτηκε την μούσα του Τζουλιέτα Μασίνα, με την οποία έζησαν μαζί για 50 χρόνια, μέχρι το θάνατό του.
Στην επιτυχία ο Φελίνι έφτασε αντλώντας έμπνευση αποκλειστικά από την ίδια τη ζωή του, χωρίς να σηκώνει το δάκτυλο. «Οι ταινίες μου δεν είναι φιλοσοφικά δοκίμια», έλεγε. «Το να δημιουργώ ταινίες και το να ονειρεύομαι, για μένα, είναι το ένα και το αυτό. Γιατί τα όνειρα γοητεύουν όσο μένουν στη σφαίρα του μυστηρίου, αν όμως πάει να τα εξηγήσει κανείς, αμέσως γίνονται ανιαρά». Ποιος θα το έλεγε ότι αυτό το νέο παιδί από την επαρχία ήταν γραφτό να κερδίσει τέσσερα Όσκαρ; Και όλα αυτά πάντα μένοντας πιστός στη δική του αλήθεια. «Πάντα αυτοβιογραφούμαι, ακόμα και όταν μιλάω για το τι θα φάω το βράδυ» δήλωσε κάποτε αναφερόμενος με κάποια δόση περηφάνιας αλλά και με πολύ ειλικρίνεια στη δημιουργικότητά του.
Το Όσκαρ για το σύνολο της προσφοράς του στην έβδομη τέχνη, το έλαβε το ’93 από τα χέρια της Σοφία Λόρεν και από έναν εμφανώς συγκινημένο Μαρτσέλο Μαστρογιάνι. Όλα αυτά έγιναν στο Λος Άντζελες, στο Dorothy Pavillon, ενώ στο κοινό καθόταν και η Τζουλιέτα Μασίνα, που δεν μπόρεσε να συγκρατήσει τα δάκρυά της. «Σας παρακαλώ, μην σηκώνεστε, δεν χρειάζεται», είχε πει τότε ο Φελίνι. «Τι να πω; Ότι δεν το περίμενα; Θα ήθελα πρώτα απ’ όλα να ευχαριστήσω όλους τους συνεργάτες μου. Επειδή όμως δεν μπορώ να τους μνημονεύσω όλους, ας μου επιτραπεί να πω μονάχα ένα όνομα, πρόκειται για μια ηθοποιό που είναι και η γυναίκα μου. Ευχαριστώ, αγαπημένη μου Τζουλιέτα, και σε παρακαλώ πολύ, σταμάτα να κλαις!».
Οι ταινίες του κινούνται ανάμεσα στο όνειρο, τα κόμικς, το τσίρκο και τη φαντασία, δηλαδή σε έναν κόσμο που κυριαρχείται από τη μαγεία. Σχεδόν όλα τα έργα του Φελίνι ευθυγραμμίζονται με αυτή τη σουρεαλιστική γραμματική, ήδη από το Λευκό σεΐχη, του1952. Ιδιαίτερη ήταν και η σχέση του με τους ηθοποιούς. «Είχα ανάγκη από έναν Ιταλό, από έναν φίλο που να δέχεται σεμνά και ταπεινά να είναι η σκιά μου, που να μην φυτρώνει εκεί που δεν τον σπέρνουν. Έτσι πήρα τον Μαστρογιάνι, τον ήξερα ήδη, ήταν καταπληκτικός: αφαιρετικός, διακριτικός, συμπαθής, αντιπαθής, τρυφερός, αλαζόνας. Έτσι κι αλλιώς. Είναι τέλειος», δήλωσε ο Φεντερίκο Φελίνι για το Μαστρογιάνι, πρωταγωνιστή του 8 1⁄2 και της Γλυκιάς ζωής, τον ηθοποιό-φετίχ του Φελίνι, το άλτερ έγκο του. Για την τελευταία του ταινία, Η φωνή του φεγγαριού του 1990 πάντως, επέλεξε τον Πάολο Βιλάτζο και τον Ρομπέρτο Μπενίνι.
Παρότι επικριτικός με την καταναλωτική κοινωνία, ο Φελίνι δεν δίστασε να δουλέψει για την τηλεόραση και τη διαφήμιση, που τόσο σιχαινόταν ο Παζολίνι. Βέβαια, πάντα με το δικό του τρόπο, ονειρικό και συνάμα ειρωνικό και καυστικό, που βρίσκουμε και στα αριστουργήματά του.
Η παραγωγή του 8½ ήταν προβληματική. Ο Φελίνι ως συνήθως δεν είχε στο νου κάτι συγκεκριμένο. Ήθελε μόνο να καταγράψει τις σκέψεις, τη φαντασία και τα όνειρα ενός ανθρώπου. Όλα ήταν προσωρινά, ακόμα και ο τίτλος, που προέκυψε από τις έξι ταινίες που είχε γυρίσει μέχρι εκείνη τη στιγμή συν τρεις «μισές», δηλαδή ταινίες που είχε σκηνοθετήσει μαζί με άλλους. Έπειτα τα ξέχασε όλα. Η ασαφής ιδέα που είχε στο μυαλό του εξαφανίστηκε διαμιάς. Ο Φελίνι έντρομος προσπάθησε να εξηγήσει στον παραγωγό το αδιέξοδό του, αλλά εκείνη την ημέρα ένας εικονολήπτης είχε γενέθλια και η γιορτινή ατμόσφαιρα διέκοψε τον σκηνοθέτη. Μέσα στο γενικό χαμό, ο Φελίνι κάθισε σε ένα παγκάκι και βρήκε τη λύση που τόσο επίμονα αναζητούσε: ήρωας της ταινίας θα ήταν ένας σκηνοθέτης που θέλει να γυρίσει μια ταινία αλλά δεν θυμάται ποια. Υπό τέτοιες συνθήκες, η στάση του Μαστρογιάνι κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων αποδείχτηκε η καλύτερη επιλογή: χωρίς προκαταλήψεις, ο νους του λες και ήταν άγραφος πίνακας, με μόνη του έννοια να αφήνεται στην καθοδήγηση του σκηνοθέτη. «Στο πλατό εγώ περιμένω, μαζί του περιμένω με μεγαλύτερη χαρά, γιατί όταν πάω στη δουλειά είναι λες και πάω στο θέατρο, και τότε δεν είμαι πια ηθοποιός αλλά θεατής του Φελίνι». Έτσι ο Μαστρογιάνι από φίλος γίνεται άλτερ έγκο του Φελίνι, αφού μιμείται τέλεια τις κινήσεις του και το ταμπεραμέντο του. Σε μια συνέντευξή του ο ηθοποιός δήλωσε ότι την αληθοφάνεια της ερμηνείας του τη χρωστάει στις μεγάλες βόλτες με το αυτοκίνητο που έκαναν μαζί. Ο Φελίνι σχολίασε σχετικά: «Χαίρομαι που έγινα φίλος του, που απέκτησα έναν καινούριο φίλο. Έχει κάτι το μαγικό αυτή η ταύτιση μαζί του, σε τέτοιο βαθμό που μερικές φορές όταν κοιτάζομαι στον καθρέφτη είναι λες και βλέπω το πρόσωπό του».
Περισσότερα για τις ταινίες του αφιερώματος
Εισιτήριο: 5€ / Πακέτο 5 ταινιών: 10€ / Πακέτο 10 ταινιών: 30€
Οnline πρόγραμμα: 3€ (ενιαίο εισιτήριο και για τα δύο ντοκιμαντέρ: Fellinopolis και Υπέροχος κύριος Φελίνι).
Προπώληση εισιτηρίων: Η προπώληση ξεκινά το απόγευμα της Τετάρτης 6 Οκτωβρίου στο ταμείο της Ταινιοθήκης (κατά τις ώρες λειτουργίας του).
EN:
Federico Fellini. The Greek Film Archive, the Ambasciata d’Italia Atene and the Istituto Italiano di Cultura di Atene, in context of the cultural initiative Tempo Forte and in collaboration with the Istituto Luce Cinecittà, present a comprehensive tribute on the great Italian maestro in celebration of his birth’s centenary.
17 iconic films by Fellini, will be screened–including: 8 ½, La Dolce Vita, La Strada, Nights of Cabiria, Roma, Fellini Satyricon, Amarcord, Orchestra Rehearsal, The White Sheik and I Vitelloni. With the participation of some of the greatest Italian Female stars: Claudia Cardinale, Anna Magnani, Giulietta Masina—and of course, the unforgettable Anita Ekberg with Marcello Mastroianni in the famous Fontata di Trevi scene in La Dolce Vita—the legendary film by the maestro, from which the term “paparazzi” was coined, thanks to the nickname of a scandalmonger photographer, who follows the protagonist like a flee.
The programme is complemented by two documentaries: Fellinopolis and Fantastic Mr Fellini - An Interview with Wes Anderson, which will be screened for the very first time in Greece, at the Film Archive’s online platform: online.tainiothiki.gr. The Fantastic Mr Fellini will also be screened, at the Film Archives main theatre venue.
All films will be screened in digitally restored 2Κ and 4Κ copies with Greek and English subtitles.
The tribute will take place between the 11th and 19th of October at the Greek Film Archive’s large theatre venue; in accordance to the current health protocols in effect. All films will be introduced with a foreword by distinguished guests.
The opening night of the tribute, will take place on Monday 11 October, at the Greek Film Archive—with 8 ½ (1963)—the monumental, self-referential masterpiece by Fellini with Nino Rota’s remarkable music and Marcello Mastroianni’sincarnation of the directors alter ego—bringing to life with vivid expression, the deep agony of the artist. The film will be presented by Maria Komninos, President of the Film Archive and Susanna Schlein, Deputy Chief Counselor of the Italian Embassy in Athens. There will also be a piano musical foreword played by conductor Miltos Logiadis. A limited number of tickets will be available.
As Maria Komninos, president of the Greek Film Archive, notes “with the selection of 17 films, from his co-debut, Variety Lights (1950) to his final film, The Voice of the Moon—cinema lovers, will have the opportunity to delight in Fellini’s unique and oneiric world. In Roma (1972), with his complete orchestration of a series of successive entries, into both real and fantastical locations—the maestro directs an encounter with Anna Magnani, who hurries into her house without stopping to chat with him, yet takes the time to tell him off: “Federico you liar”. This ironic phrase—from the she-wolf symbol of Italian neorealism—marks the self-irony with which Fellini handled himself. Playful, thoughtful and explosively creative, he leads us by the hand from his early chronicles of an impoverished Italy in the process of healing its wounds, to the explosive growth of the ‘60s—a growth that through the bitter gaze of Marcello Mastroianni, signalled a quick succession of impasse’s. Fellini, however, did not do social realism—even though he always had a strong sense of current affairs and climate—with a sideways glance, he instead jostles us into oneiric worlds, forcing us to reflect on human destiny”.
Federico Fellini, one of the all-time great film directors, was born in Rimini on 20 January 1920. Deeply influential on later generation of filmmakers (including Martin Scorsese), he was more of a people’s director rather than an auteur—in the sense of sophisticated intellectual film creators of cinema at the time. His films are a point of reference, even today. In his unparalleled career, he collaborated with many great artists, including Nino Rota, Pier Paolo Pasolini, Michelangelo Antonioni, Roberto Rossellini, but also the producers of Cinecittà Carlo Ponti and Dino de Laurentiis.
He was awarded four Foreign Language Oscars: in 1956 for La Strada, in 1957 for Nights of Cabiria, in 1963 for 8 ½ and in 1974 for Amarcord—whilst he was also nominated four times for the Best Director Oscar. In 1960, he won the Palm d’Or for La Dolce Vita. In 1993, the American Academy of Motion Picture Arts and Sciences, awarded him an Honorary Oscarin recognition of his cinematic accomplishments spanning his entire career. He died in Rome on 31 October of the same year. On 30 October 1943 he married his muse, Giulietta Masina, with whom they lived together for 50 years, until his death. Fellini reached great heights of success, by drawing exclusive inspiration from his own life and abstaining from any form of finger-wagging. “My films are not philosophical essays” he would say. “To create films and to dream, is one and the same for me. For dreams fascinate, as long as they remain within the realm of the mysterious—if anyone tries to explain them, they immediately become tedious”. Who would have thought that this young man from provincial Italy, was destined to win four Oscars? And all this whilst staying committed to his own truth. “I am always creating an autobiography, even when I’m talking about what I will have for dinner” he once said, with a certain amount of pride, but also with a lot of sincerity on his creative process.
He received his honorary lifetime achievement Oscar, for his contribution to the seventh art, in ’93 from the hands of Sophia Lauren and a clearly moved Marcello Mastroianni. All this took place, in Los Angeles at Dorothy Pavillon, while in the audience sat Giulietta Masina, who could not hold back her tears. “Please, sit down, be comfortable” Fellini had said. “I really did not expect it, or perhaps, I did… But not before another 25 years! I would like to thank all the people who have worked with me, I cannot name them all… Let me only name one name, of an actress who is also my wife—Thank you dearest Giulietta, and please stop crying!”.
His films move between the oneiric and comics, the circus and fantasy—that is in a world governed by magic. All of Fellini’s works are aligned with the grammar and syntax of the surreal; already from The White Sheik, his solo debut in 1952. He had a special relationship with his actors.
“I needed an Italian, a friend who would modestly and humbly accept to become my shadow, a friend that would not grow where he is not sown. That’s how I got a hold of Mastroianni—I already knew him; he was incredible: abstract, discrete, likeable, unlikeable, tender, arrogant. Any how. He was perfect” stated Federico Fellini on Mastroianni—protagonist of 8 1⁄2 and La Dolce Vita, his actor-fetish and alter-ego. For his final film, The Voice of the Moon in 1990, however, Federico chose Paolo Villaggio and Roberto Benigni. Although critical of consumerist society, Fellini did not hesitate to work for television and advertising, which Pasolini hated so much. Of course, always in his own way—dreamlike yet ironic and caustic, as we are so familiar with, from his masterpieces.
The production of 8½ was problematic. Fellini as usual did not have something specific in mind. He only wanted to record the thoughts, fantasies and dreams of a man.
Everything was temporary, even the title, which occurred from his six feature films he had made up to that point and three “half” films—that is, films he directed with others. He then went on to forget everything. The vague idea he had in his mind vanished for good. Fellini, horrified, tried to explain to his producer his impasse but was invited to the birthday part of a camera-operator, where the festive environment interrupted the director’s thoughts. Amidst the celebratory chaos, Fellini sat down on a bench and found the solution, he was desperately looking for: the hero of the film would be a film-director, who wants to direct a film, but he forgets what it is about.
Under such circumstances, Mastroianni’s attitude and approach during filming proved to be ideal: without preconceived notions, his mind was a blank canvas—with its sole concern on allowing itself, to be guided by the director.
“On set I always wait; with him though, I wait with greater joy, because when I go to work, it is as if I am going to the theatre—and then I am no longer an actor but a spectator of Fellini”.
In this way Mastroianni, from friend becomes Fellini’s alter-ego, as he perfectly imitates his movements and temperament. In an interview, the actor stated that he owes the truthfulness of his performance, to the long rides they would take together by car. Fellini commented: “I am glad I became his friend, that I made a new friend. There is something magical about this identification with him, to such an extent that sometimes when I look myself in the mirror, it is as if I see his face”.
Learn more about the tribute and its films here
Ticket: 5€ / Bundle of 5 films: 10€ / Bundle of 10 films: 30€
Online programme: 3€ (single ticket for both documentaries: Fellinopolis and Fantastic Mr Fellini).
Ticket pre-sale: Pre-sale commences on the evening of Wednesday 6 October at the Film Archive’s cashier (during its operating hours).