GR:
Με αφορμή τα 100 χρόνια από τη γέννηση του σπουδαίου αμερικανο-λιθουανού κινηματογραφιστή και ποιητή Γιόνας Μέκας, το 12ο ΦΠΚΑ παρουσιάζει μια επιλογή από τις σημαντικότερες πειραματικές ταινίες του.
Στη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, ο Μέκας, μαζί με τον αδελφό του, τράπηκε σε φυγή από τη Λιθουανία και αιχμαλωτίστηκε σε στρατόπεδο καταναγκαστικής εργασίας στη Γερμανία, για να εγκατασταθεί τελικά στη Νέα Υόρκη. Τις δεκαετίες του 1950 και 1960 πρωτοπόρησε στον πειραματικό ημερολογιακό κινηματογράφο, αλλά ήταν και πρωτεργάτης στη διάδοση της πειραματικής φιλμικής κουλτούρας εν γένει, ιδρύοντας περιοδικά, κολεκτίβες και αρχεία πειραματικών ταινιών, με αποκορύφωμα την ίδρυση της Anthology Film Archives (Ανθολογία Κινηματογραφικών Αρχείων).
Στο πνεύμα της πολιτικής και πολιτιστικής αμφισβήτησης της μεταπολεμικής αντεργκράουντ αμερικανικής καλλιτεχνικής σκηνής, στην ταινία Τα όπλα των δέντρων (1962), ο Μέκας, με αφορμή μια αυτοκτονία, υφαίνει ένα μωσαϊκό ποιητικών εικόνων, για να ξορκίσει την απελπισία και να αδράξει ποιητικά την ουσία των πραγμάτων. Τα ημερολογιακά φιλμ του Μέκας σε καμία περίπτωση δεν θα πρέπει να θεωρούνται αμιγώς προσωπικά. Η κάμερά του γινόταν η προέκταση του σώματος και της αντίληψής του για το περιβάλλον και τα πρόσωπα, καθώς έψαχνε να ριζώσει στη νέα του πατρίδα. Στο Ουόλντεν (1969) θραύσματα της καθημερινότητας γίνονται επί τόπου κινηματογραφικές ποιητικές εικόνες και ο Μέκας βρίσκει στα πρόσωπα των καλλιτεχνών φίλων του την παραμυθία για τον εκτοπισμό του. Πολύ περισσότερο, στις ημερολογιακές ταινίες Αναμνήσεις από ένα ταξίδι στη Λιθουανία (1972) και Χαμένος χαμένος χαμένος (1976), ο Μέκας αυτοβιογραφείται οπτικοακουστικά ως εκτοπισμένος, διαπραγματευόμενος τις επώδυνες μνήμες, την απελπισία από το ξεριζωμό, τη νοσταλγία για το σπίτι, την πατρίδα και την παιδικότητα, αλλά και πάντοτε επανερχόμενος στη σημασία των δεσμών φιλίας. Η ημερολογιακή ταινία και η υποκειμενική οπτική της ήταν ο τρόπος του Μέκας να εισέλθει στην πραγματικότητα έμμεσα και ποιητικά, με το φως, τον ρυθμό και την κίνηση των εικόνων.
Μέχρι το τέλος της ζωής του έμεινε πιστός σε αυτή την καλλιτεχνική φόρμα. Μάλιστα, είχε πάντοτε μαζί του μια μικρή βιντεοκάμερα και ανέβαζε τα ημερολογιακά βίντεό του στο διαδίκτυο. Στις πιο πρόσφατες ταινίες του Καθώς προχωρούσα μπροστά κάθε τόσο έβλεπα αχτίδες ομορφιάς (2000) και Παραλειπόμενα από τη ζωή ενός ευτυχισμένου ανθρώπου (2012) μας προσφέρει εικόνες ενός τελικά ευτυχισμένου Σίσυφου.
Επιλογή ταινιών, προγραμματισμός: Ιάκωβος Σκενδερίδης Εισαγωγικό κείμενο: Ιουλία Μέρμηγκα
EN:
On occasion of the 100th anniversary of the birth of the seminal American-Lithuanian filmmaker and poet, Jonas Mekas, the 12th AAGFF, presents a selection of his most influential experimental films. During World War II, Mekas fled Lithuania with his brother but was taken captive and prisoner at a forced-labor camp in Germany. After managing to escape, he eventually settled in New York. During the 50s and 60s he pioneered the so-called “diary films”, whilst innovating the promulgation of avant-garde cinematic culture—establishing film magazines, collectives and experimental film archives, culminating in the foundation of the Anthology Film Archives.
In Guns of the trees (1962), in the spirit of the political counter-culture of the post-war underground American art scene, and on occasion of a real-life suicide, Mekas weaves a tapestry of poetic images, in an attempt to exorcise despair itself, and seize the poetic essence of life. Mekas’s diary films should never be taken at face value, as purely personal films. His camera would operate as an extension of his physical body and his perception of his environment and faces, as he sought to take root in his new homeland. In Walden (1969), fragments of daily reality, instantly become transfigured into cinematic and poetic images—as Mekas finds solace for his uprooting in the faces of his artist friends. Much more, so, in his diary films, Reminiscences of a journey to Lithuania (1972) and Lost, lost, lost (1976), Mekas deals with his audiovisual memoirs as a person uprooted and wrestling with painful memories: the despair of exile, the nostalgia for home, homeland and childhood—but always, returning to the invaluable bonds of friendship. The diary film and its inherently personal gaze, was the way in which Mekas penetrated reality indirectly and poetically— with light, rhythm and the motion of images.
He remained true to his artistic form till the very end. Actually, he even carried a small camcorder with him everywhere he went and would upload his diary videos online. In his later films, As I was moving ahead occasionally I saw brief glimpses of beauty (2000) and Outtakes from the life of a happy man (2012), he presented us with images of a happy Sisyphus.
Film selection, programming: Jacob Skenderidis Introduction: Ioulia Mermigka
View detail
View detail